تحلیل و رتبه بندی جاذبه‌ها و زیرساخت‌های گردشگری مسیر جاده ابریشم در استان سمنان با رویکرد تصمیم‌گیری چندمعیاره

کد مقاله : 1379-ITCS

نویسندگان

علی اکبر بنی اسدی *، علیرضا دربان آستانه دانشگاه تهران

چکیده مقاله

پژوهش حاضر با هدف شناسایی، ارزیابی و اولویت‌بندی جاذبه‌ها و زیرساخت‌های گردشگری استان سمنان در راستای توسعه پایدار گردشگری و بازخوانی نقش تاریخی این استان در مسیر جاده ابریشم انجام شده است. در این مطالعه از رویکرد تصمیم‌گیری چندمعیاره (MADM) و مدل وزن‌دهی جمع ساده (SAW) به‌منظور سطح‌بندی شهرستان‌های استان بر اساس ۱۵ شاخص کمی در دو بُعد جاذبه‌های گردشگری (تاریخی، طبیعی، فرهنگی و آبی) و زیرساخت‌های گردشگری (اقامت، خدمات و تأسیسات رفاهی) استفاده شد. داده‌ها از منابع آماری رسمی، گزارش‌های اداره کل میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی و بازدیدهای میدانی گردآوری و با بهره‌گیری از روش آنتروپی شانون وزن‌دهی شدند. برای تحلیل فضایی نیز از تحلیل خوشه‌ای سلسله‌مراتبی WARDدر نرم‌افزار SPSS استفاده گردید. نتایج مدل SAW نشان داد که شهرستان‌های شاهرود و سمنان به‌عنوان قطب‌های اصلی گردشگری استان، بالاترین رتبه را در برخورداری از جاذبه‌ها و زیرساخت‌ها دارند، در حالی‌که شهرستان‌های آرادان و میامی در پایین‌ترین سطوح قرار گرفته‌اند. تحلیل خوشه‌ای نیز شهرستان‌ها را در چهار سطح همگن طبقه‌بندی کرد که نشان‌دهنده تفاوت معنادار فضایی در توزیع امکانات و جاذبه‌های گردشگری است. یافته‌ها تأکید می‌کنند که تمرکز سرمایه‌گذاری در محورهای شاهرود_سمنان، در کنار تقویت مناطق کم‌برخوردار مانند آرادان و میامی، می‌تواند به توسعه متوازن گردشگری استان و احیای جایگاه تاریخی سمنان در مسیر جاده ابریشم منجر شود. این پژوهش با ارائه چارچوبی علمی برای اولویت‌بندی منطقه‌ای گردشگری، ابزاری کاربردی برای تصمیم‌گیران و برنامه‌ریزان در جهت تخصیص بهینه منابع، سیاست‌گذاری توسعه پایدار و ارتقای رقابت‌پذیری گردشگری استان فراهم می‌سازد.

کلیدواژه ها

جاده ابریشم، تصمیم‌گیری چندمعیاره (MADM)، مدل SAW، تحلیل خوشه‌ای، گردشگری پایدار، استان سمنان

وضعیت: پذیرفته شده